واخواهی: راهنمای عملی ابطال حکم غیابی و توقیف اجرای احکام

۱. حکم حضوری و حکم غیابی واخواهی: تعریف و تمایز

اصولاً، حکم صادر شده از دادگاه، حکم حضوری محسوب می‌شود.

اما، اگر شرایط زیر در مورد خوانده (یا وکیل یا قائم مقام او) رعایت شود، حکم صادره حکم غیابی محسوب می‌شود:

• در هیچ‌یک از جلسات رسیدگی حضور نداشته باشد.
• چه به‌صورت حضوری و چه کتبی دفاع نکرده و لایحه‌ای ارسال نکرده باشد.
• هیچ‌یک از ابلاغیه‌ها و اخطاریه‌ها، ابلاغ واقعی نشده و خوانده از آن‌ها اطلاعی نداشته باشد.

واخواهی شیوه شکایتی است که صرفاً برای خوانده شکست‌خورده غایب ایجاد شده است تا بتواند در مهلت قانونی پس از مطلع شدن از آن، نسبت به دادنامه غیابی اعتراض نماید.

تماس فوری با وکیل دادگستری

۲. مهلت و مرجع رسیدگی به دادخواست واخواهی

واخواهی (اعتراض به رأی غیابی) حق خوانده‌ای است که حکم علیه او به‌صورت غیابی صادر شده است.

دادگاه صالح به رسیدگی و نحوه پذیرش:

دادگاه صالح به رسیدگی به واخواهی، همان دادگاه صادرکننده رأی غیابی است.

1. تقدیم دادخواست: واخواه (شخص معترض) باید با تقدیم دادخواست واخواهی به دادگاه صادرکننده رأی غیابی، و با ارائه عذر موجه، رسیدگی مجدد را مطالبه کند.
2. تصمیم دادگاه: در صورتی که دادگاه، عذر و دلایل واخواه را بپذیرد، قرار قبولی واخواهی صادر می‌کند و در صورت نیاز، وقت رسیدگی تعیین کرده و از طرفین دعوت می‌کند. در غیر این صورت، دادخواست واخواهی شخص را رد خواهد کرد.

۳. اثر واخواهی بر توقیف عملیات اجرایی و اعاده وضع به حال سابق

یکی از مهم‌ترین دلایل طرح واخواهی، متوقف کردن عملیات اجرایی است.

توقیف اجرای حکم غیابی:

فرض کنید به دنبال صدور رأی غیابی، محکوم به پرداخت مبلغی شده‌اید و خواهان نسبت به تشکیل پرونده اجرایی و توقیف اموال و حساب‌های بانکی شما اقدام کرده باشد.

• در این صورت، با ارائه دادخواست واخواهی و صدور قرار قبولی آن، می‌توانید تقاضای توقیف عملیات اجرایی و رفع مسدودی حساب‌های خود را داشته باشید.
• در این حالت، تا زمان صدور رأی قطعی (پس از واخواهی)، عملیات اجرایی متوقف خواهد ماند.

اعاده وضع به حالت قبل از اجرا:

اگر حکم غیابی اجرا شده باشد و پس از رسیدگی مجدد (واخواهی)، رأی غیابی نقض شود و رأی به نفع واخواه صادر گردد، باید وضعیت به حالت قبل از اجرای حکم بازگردد.

• اگر پولی از حساب شما توقیف شده یا مالی از شما در راستای اجرای رأی غیابی توقیف شده بود، به شما باز می‌گردد و همه چیز به حالت قبل از آن اعاده خواهد شد.

۴. امکان طرح دعوای متقابل و اعتراض به اصالت سند در مرحله واخواهی

هنگام طرح واخواهی، باید به محدودیت‌های قانونی مربوط به گسترش موضوعات رسیدگی توجه داشت.

عدم امکان طرح دعوای متقابل:

برابر قانون، امکان توسعه مرحله واخواهی و طرح دعوای اضافی وجود ندارد. بنابراین، نمی‌توان همزمان با واخواهی اقدام به طرح دعوای متقابل نمود.

• اما، ورود ثالث و جلب ثالث در این مرحله امکان‌پذیر است.
• همچنین، امکان اعتراض به بهای خواسته نیز وجود دارد.

اعتراض به اسناد (جعل، انکار یا تردید):

تعرض به اصالت اسناد و ادعای جعل یا اظهار انکار و تردید، در مرحله واخواهی با سایر مراحل رسیدگی متفاوت است.

• اگر واخواه هستید: در صورتی که قصد ادعای جعل یا اظهار انکار و تردید نسبت به سند ارائه‌شده توسط خواهان را دارید، باید این موضوع ضمن دادخواست واخواهی مطرح شده باشد و نمی‌توان آن را برای اولین بار در جلسه اول رسیدگی مطرح کرد.
• اگر واخوانده هستید: در صورتی که واخواه اقدام به ارائه سند برای دفاع از خود کرده باشد، می‌توانید در همان جلسه اول نسبت به آن ادعای جعل یا اظهار انکار و تردید نمایید.

نتیجه‌گیری (Conclusion)

واخواهی، فرصت قانونی ارزشمندی برای خواندگان غایب است تا از حقوق خود در مقابل احکام غیابی که بدون اطلاع آن‌ها صادر شده، دفاع کنند. نکته کلیدی در موفقیت واخواهی، ارائه عذر موجه در مهلت مقرر است. آگاهی از این سازوکار به شما اجازه می‌دهد تا با طرح به‌موقع واخواهی، نه‌تنها حکم را نقض کنید، بلکه توقیف عملیات اجرایی را نیز به دست آورید و در صورت اجرای حکم، اموال توقیف شده را پس بگیرید.